Hộp số tự động (Automatic Transmission – AT)

20 Tháng mười hai, 2024
0 bình luận
29

Hộp số tự động (Automatic Transmission – AT) là một trong những loại hộp số được sử dụng nhiều nhất hiện nay. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao sự tiện nghi và an toàn khi lái xe. Cùng trung tâm VCE tìm hiểu chi tiết về cấu tạo, nguyên lý hoạt động, các lỗi thường gặp và cách khắc phụ trong phần dưới đây.

Nội dung bài viết

Hộp số tự động là gì?

Hộp số tự động (Automatic Transmission – AT) là hệ thống truyền động trên xe ô tô giúp tự động chuyển đổi các tỷ số truyền trong quá trình di chuyển mà không cần sự can thiệp của người lái. Điều này giúp việc lái xe trở nên dễ dàng hơn, đặc biệt trong các điều kiện giao thông đông đúc. So với hộp số tay (MT), hộp số tự động loại bỏ sự cần thiết phải nhấn côn và chuyển cần số bằng tay.

Hộp số tự động lần đầu tiên xuất hiện vào những năm 1900, nhưng phải đến thập niên 1940, hệ thống này mới trở nên phổ biến. Ban đầu, các hệ thống hộp số ô tô tự động đơn giản, sau đó với sự phát triển của công nghệ, các loại hộp số tự động hiện đại như CVT, DCT đã ra đời, mang đến nhiều tiện ích cho người sử dụng

Hộp số tự động là gì — Khái niệm hộp số tự động

Cách hoạt động của hộp số tự động

Dưới đây là cấu tạo và nguyên lý hoạt động của hộp số tự động ô tô:

Cấu tạo của hộp số tự động

Một hộp số tự động thông thường gồm các bộ phận chính sau:

Bộ biến mô (Torque Converter): Thực hiện nhiệm vụ truyền động từ động cơ đến hệ thống bánh xe mà không cần phải cắt rời kết nối giữa động cơ và hộp số.
Bộ số (Gear Set): Tùy theo tốc độ của xe và vòng quay động cơ, bộ số sẽ tự động thay đổi tỷ lệ truyền động để tối ưu hiệu suất.
Hệ thống điều khiển (Control Unit): Đảm nhận nhiệm vụ điều khiển việc chuyển số tự động dựa trên các cảm biến tốc độ và yêu cầu của người lái.
Nguyên lý hoạt động của hộp số tự động

Nguyên lý hoạt động

Khác với hộp số sàn thì hộp số tự động làm việc bằng cách thay đổi tỷ lệ truyền động khi xe di chuyển. Khi tốc độ xe tăng, bộ số sẽ tự động chuyển sang tỷ lệ truyền cao hơn, giúp giảm mức tiêu thụ nhiên liệu và tăng độ mượt mà khi lái. Bộ biến mô giúp kết nối động cơ với hệ thống truyền động mà không cần sự tham gia của người lái, điều này mang lại sự tiện lợi và dễ dàng khi lái xe trong môi trường giao thông phức tạp.

Những loại hộp số tự động rất phổ biến

Dưới đây là tổng hợp những loại hộp số tự động được sử dụng phổ biến trên ô tô hiện nay.

Hộp số tự động cơ khí (Conventional AT)

Hộp số tự động cơ khí là loại hộp số tự động truyền thống nhất, với các bánh răng và bộ chuyển động cơ khí. Hệ thống này sử dụng một bộ biến mô để truyền động từ động cơ tới hệ thống truyền động. Mặc dù hiệu suất không bằng các loại hộp số hiện đại như CVT hoặc DCT, nhưng loại hộp số này vẫn phổ biến nhờ sự bền bỉ và khả năng đáp ứng tốt trong nhiều điều kiện lái xe.

Ưu điểm:

Chi phí bảo dưỡng thấp hơn so với các hệ thống hộp số khác.
Cảm giác lái mượt mà.

Nhược điểm:

Tốc độ chuyển số chậm hơn so với DCT.
Tiêu thụ nhiên liệu cao hơn khi so với CVT.

Hộp số vô cấp (CVT – Continuously Variable Transmission)

CVT là loại hộp số không có các tỷ số truyền cố định mà thay đổi liên tục để phù hợp với tốc độ xe và yêu cầu của động cơ. Điều này giúp tối ưu hóa hiệu suất nhiên liệu và mang lại sự mượt mà hơn khi lái xe.

Ưu điểm:

Tiết kiệm nhiên liệu cho nhiều mẫu xe.
Cảm giác lái mượt mà, không có sự gián đoạn khi chuyển số.

Nhược điểm:

Cảm giác lái có thể không mạnh mẽ, không phù hợp với người yêu thích trải nghiệm lái thể thao.
Đôi khi có tiếng ồn khi động cơ tăng tốc.

Ưu và nhược điểm của hộp số tự động

Dưới đây là bảng tóm tắt ưu điểm và nhược điểm của hộp số tự động (Automatic Transmission – AT):

Ưu Điểm	Nhược Điểm
Tiện lợi và dễ lái: Hộp số tự động giúp người lái không phải thao tác với côn và cần số, giảm bớt căng thẳng khi lái xe trong điều kiện giao thông đông đúc.	Chi phí bảo dưỡng và sửa chữa cao: Hộp số tự động phức tạp hơn so với hộp số tay, khiến chi phí bảo dưỡng và sửa chữa cao hơn, đặc biệt đối với các loại hộp số CVT hoặc DCT.
An toàn hơn: Việc không cần chuyển số bằng tay giúp người lái tập trung vào việc điều khiển và quan sát tình huống giao thông, từ đó giảm thiểu nguy cơ tai nạn.	Cảm giác lái không mạnh mẽ: Một số tài xế thích cảm giác chuyển số mạnh mẽ của hộp số tay có thể không thích hợp với hộp số tự động, vì không có sự chuyển số rõ ràng.
Tiết kiệm nhiên liệu (tuỳ loại xe): Hộp số CVT và DCT có thể tối ưu hóa việc sử dụng nhiên liệu, giúp tiết kiệm chi phí vận hành xe trong một số điều kiện.	Cảm giác giật khi lái (đặc biệt với DCT): Hộp số ly hợp kép có thể gây ra hiện tượng giật khi chuyển số ở tốc độ thấp hoặc khi tăng tốc đột ngột.
Tiện lợi trong các tình huống giao thông phức tạp: Khi di chuyển trong đô thị hoặc trong các tình huống giao thông chậm, hộp số tự động giúp giảm mệt mỏi cho người lái.	Tiếng ồn và cảm giác mất đi tính thể thao (đặc biệt với CVT): Hộp số CVT có thể gây ra tiếng ồn khó chịu khi động cơ tăng tốc, và thiếu cảm giác chuyển số mạnh mẽ cho những người thích trải nghiệm thể thao.
Dễ dàng cho người mới lái: Hộp số tự động là lựa chọn lý tưởng cho những người chưa có kinh nghiệm lái xe hoặc những người mới học lái xe.	Sự phức tạp của công nghệ: Các loại hộp số tự động hiện đại như CVT hoặc DCT sử dụng công nghệ phức tạp, làm cho việc sửa chữa và bảo trì đắt đỏ hơn và khó khăn hơn đối với người sử dụng.
Lợi ích trong việc lái xe lâu dài: Hộp số tự động giúp giảm mệt mỏi trong những chuyến đi dài, đặc biệt là khi phải lái xe ở tốc độ thấp hoặc trong tình huống dừng	Tốc độ chuyển số chậm (đối với hộp số tự động cơ khí): Các hộp số tự động cơ khí có thể không chuyển số nhanh chóng như DCT, gây cảm giác trễ khi tăng tốc.

Bảng trên giúp bạn dễ dàng so sánh những ưu điểm và nhược điểm của hộp số tự động để có cái nhìn tổng quan hơn về loại hộp số này.

Công dụng cử hộp số tự động ô tô

Xem thêm: Cẩm Nang Sửa Chữa Ô Tô Cho Kỹ Thuật Viên

Dưới đây là các công dụng chính của hộp số tự động ô tô:

Tự động chuyển số: Hộp số tự động tự động thay đổi tỷ số truyền động trong quá trình vận hành của xe mà không cần sự can thiệp của người lái. Điều này giúp việc lái xe trở nên dễ dàng và thoải mái, đặc biệt trong các tình huống giao thông đông đúc, dừng – đi liên tục..
Tăng tính an toàn khi lái xe: Hộp số tự động giúp người lái tập trung hơn vào việc điều khiển xe và quan sát các tình huống giao thông mà không phải lo lắng về việc chuyển số. Điều này giúp giảm thiểu khả năng xảy ra tai nạn, đặc biệt trong các tình huống cần sự phản ứng nhanh..
Đem lại cảm giác lái dễ chịu cho người lái mới: Với những người mới bắt đầu lái xe, hộp số tự động là sự lựa chọn lý tưởng vì không cần phải học cách sử dụng côn hay thay đổi số, giúp họ dễ dàng làm quen với việc lái xe.
Tự động điều chỉnh tốc độ và mô-men xoắn: Hộp số tự động giúp tối ưu hóa tốc độ và mô-men xoắn của động cơ, mang lại hiệu suất lái xe tốt nhất trong mọi điều kiện vận hành mà không cần người lái phải thay đổi chế độ chuyển số thủ công.
Giảm thiểu độ mài mòn của động cơ: Hệ thống hộp số tự động giúp giảm thiểu sự thay đổi quá mức của động cơ, từ đó làm giảm độ mài mòn, giúp bảo vệ động cơ và kéo dài tuổi thọ của xe.
Công dụng cử hộp số tự động bạn nên biết

Các công dụng này cho thấy rằng hộp số tự động không chỉ giúp người lái xe dễ dàng hơn mà còn mang lại hiệu quả trong việc tối ưu hóa hiệu suất và tiết kiệm nhiên liệu, đồng thời nâng cao trải nghiệm lái xe.

Những lỗi thường gặp với hộp số tự động ô tô

Dưới đây là danh sách những lỗi thường gặp với hộp số tự động ô tô mà người lái có thể gặp phải:

Lỗi chuyển số không mượt mà (Shifting Issues)

Triệu chứng: Khi chuyển số, bạn có thể cảm thấy sự giật hoặc độ trễ trong quá trình thay đổi số, khiến xe không vận hành mượt mà.
Nguyên nhân: Có thể do bộ biến mô (torque converter) hoặc các cảm biến chuyển số gặp vấn đề. Đôi khi, hộp số có thể bị thiếu dầu hoặc dầu hộp số bị cạn.
Khắc phục: Kiểm tra và thay dầu hộp số nếu cần. Nếu vẫn không khắc phục được, bạn cần đưa xe đến trung tâm sửa chữa để kiểm tra các bộ phận bên trong hộp số.

Xe không chuyển số khi tăng tốc (Failure to Shift)

Triệu chứng: Xe không thay đổi tỷ số truyền khi bạn tăng tốc, khiến động cơ kêu to hoặc không đạt được tốc độ mong muốn.
Nguyên nhân: Có thể do hỏng bộ điều khiển điện tử hoặc vấn đề với bộ biến mô. Ngoài ra, việc thiếu dầu hoặc dầu hộp số không đúng loại cũng có thể là nguyên nhân.
Khắc phục: Kiểm tra và thay dầu hộp số. Nếu vấn đề vẫn tiếp tục, bạn cần phải kiểm tra bộ điều khiển hoặc các bộ phận khác liên quan đến hộp số.

Cảm giác giật khi lái (Jerking or Juttering)

Triệu chứng: Xe có thể bị giật hoặc nhảy khi chuyển số, đặc biệt khi bắt đầu tăng tốc hoặc khi giảm tốc.
Nguyên nhân: Đây là dấu hiệu của việc hộp số bị thiếu dầu hoặc dầu không đủ chất lượng. Ngoài ra, cảm biến chuyển số hoặc ly hợp có thể đang gặp sự cố.
Khắc phục: Kiểm tra và thay dầu hộp số. Nếu dầu còn đầy và không phải là nguyên nhân, cần kiểm tra bộ điều khiển hoặc ly hợp.

Rung lắc khi xe ở số N (Neutral) hoặc D (Drive)

Triệu chứng: Khi xe ở số N hoặc D, bạn có thể cảm thấy rung hoặc dao động mạnh.
Nguyên nhân: Vấn đề với bộ biến mô hoặc các bộ phận truyền động khác có thể là nguyên nhân gây ra sự rung lắc này.
Khắc phục: Kiểm tra bộ biến mô và hệ thống truyền động. Thay dầu hộp số và các bộ phận hỏng nếu cần.

Nếu bạn gặp phải bất kỳ sự cố nào liên quan đến hộp số tự động, hãy đến học nghề sửa chữa ô tô uy tín để kiểm tra và sửa chữa kịp thời. Việc bảo dưỡng và kiểm tra định kỳ dầu hộp số cũng là một trong những cách tốt nhất để ngăn ngừa các vấn đề tiềm ẩn.