Lọc dầu động cơ là gì? cấu tạo, vai trò và khi nào cần thay

Lọc dầu động cơ là bộ phận quan trọng giúp loại bỏ cặn bẩn, duy trì dầu sạch để bôi trơn hiệu quả. Hiểu rõ cấu tạo, vai trò và khi nào cần thay Lọc Dầu động Cơ sẽ giúp bạn bảo vệ máy móc, tiết kiệm chi phí và kéo dài tuổi thọ xe.

Lọc Dầu Động Cơ là gì? 

Lọc Dầu động Cơ, hay còn gọi là lọc nhớt, là một bộ phận không thể thiếu trong hệ thống bôi trơn của xe. Nhiệm vụ chính của nó là loại bỏ các tạp chất, cặn bẩn, mạt kim loại sinh ra trong quá trình động cơ hoạt động hoặc từ dầu nhớt cũ. Nếu không có lọc dầu, những tạp chất này sẽ lưu thông cùng dầu nhớt, gây mài mòn các chi tiết bên trong động cơ, giảm hiệu suất và rút ngắn tuổi thọ động cơ đáng kể.

Cấu Tạo, Vai Trò và Nguyên Lý Hoạt Động Của Lọc Dầu Động Cơ

Để hiểu rõ vai trò của lọc dầu, chúng ta cần tìm hiểu về cấu tạo và cách nó hoạt động.

Cấu Tạo Cơ Bản Của Lọc Dầu

Một bộ lọc dầu động cơ tiêu chuẩn thường bao gồm các thành phần chính sau:

• Vỏ lọc: Thường làm bằng kim loại chắc chắn, bảo vệ các bộ phận bên trong và chịu được áp suất dầu.
• Phần tử lọc (lõi lọc): Là phần quan trọng nhất, thường làm bằng giấy cellulose, sợi tổng hợp hoặc kết hợp cả hai, được gấp nếp để tăng diện tích lọc. Vật liệu này có khả năng giữ lại các hạt bẩn có kích thước siêu nhỏ.
• Van một chiều (van chống chảy ngược): Đảm bảo dầu luôn được giữ lại trong lọc ngay cả khi động cơ tắt, giúp dầu nhanh chóng đến các bộ phận khi khởi động lại, giảm mài mòn khô.
• Van an toàn (van bypass): Khi lọc dầu bị tắc nghẽn hoàn toàn hoặc trong điều kiện cực lạnh khiến dầu quá đặc, van này sẽ mở ra để dầu có thể đi tắt, đảm bảo động cơ vẫn được bôi trơn dù dầu không được lọc, tránh hỏng hóc nghiêm trọng do thiếu dầu.
• Gioăng cao su: Giúp lọc dầu được bịt kín với động cơ, ngăn rò rỉ dầu.

Vai Trò Của Lọc Dầu Động Cơ

Loại bỏ tạp chất trong dầu

• Khi động cơ hoạt động, dầu bôi trơn dễ bị lẫn bụi, muội than, mạt kim loại từ quá trình ma sát.
• Bộ lọc dầu giữ lại những tạp chất này, giúp dầu luôn sạch, duy trì khả năng bôi trơn tối ưu.

Bảo vệ bề mặt ma sát

• Nhờ có dầu sạch, các chi tiết như piston, trục khuỷu, cam, xupap… được bôi trơn tốt hơn.
• Giảm nguy cơ mài mòn sớm, tránh tình trạng kẹt hoặc xước bề mặt.

Duy trì hiệu suất động cơ

• Dầu sạch giúp động cơ vận hành trơn tru, ổn định.
• Giảm ma sát, giảm tiêu hao nhiên liệu và hạn chế sự nóng máy bất thường.

Kéo dài tuổi thọ dầu động cơ

• Lọc dầu giữ lại cặn bẩn, nhờ vậy dầu bôi trơn có thể phát huy tác dụng lâu hơn.
• Hạn chế tình trạng dầu nhanh xuống cấp hoặc mất tính năng.

Vai trò an toàn cho động cơ

• Trong trường hợp bộ lọc bị tắc, hầu hết lọc dầu hiện đại có van an toàn (by-pass valve) để dầu vẫn có đường đi vào động cơ, tránh hiện tượng “đói dầu”.
• Nhờ đó, động cơ vẫn được bảo vệ dù bộ lọc gặp sự cố.

Nguyên Lý Hoạt Động

Dầu nhớt từ động cơ sau khi thực hiện nhiệm vụ bôi trơn sẽ được bơm đưa qua lọc dầu. Tại đây, dầu đi vào từ các lỗ xung quanh vỏ lọc, chảy qua phần tử lọc. Các tạp chất, cặn bẩn sẽ bị giữ lại trên bề mặt hoặc bên trong các sợi lọc. Dầu sạch sau đó sẽ đi qua ống trung tâm và quay trở lại động cơ để tiếp tục chu trình bôi trơn.

Khi Nào Cần Thay Lọc Dầu Động Cơ? Dấu Hiệu Nhận Biết

Việc thay lọc dầu định kỳ là bắt buộc để đảm bảo động cơ luôn hoạt động trong tình trạng tốt nhất.

Thời Gian Thay Thế Định Kỳ

Thông thường, nhà sản xuất khuyến nghị thay lọc dầu cùng lúc với thay dầu nhớt. Quy tắc chung là khoảng 5.000 – 10.000 km hoặc sau mỗi 6 tháng – 1 năm, tùy thuộc vào loại xe, loại dầu nhớt sử dụng và điều kiện vận hành. Ví dụ, xe thường xuyên chạy trong điều kiện bụi bẩn, tắc đường, hoặc chở nặng sẽ cần thay sớm hơn.

Lời khuyên từ VCE: Đừng bao giờ kéo dài thời gian thay lọc dầu quá mức khuyến nghị. Chi phí thay lọc dầu rất nhỏ so với chi phí sửa chữa động cơ nếu lọc dầu bị tắc hoặc hỏng.

Dấu Hiệu Lọc Dầu Bị Tắc Hoặc Hỏng

Mặc dù lọc dầu không có “đèn báo lỗi” trực tiếp, nhưng có một số dấu hiệu bạn có thể nhận biết:

• Đèn báo áp suất dầu sáng trên bảng điều khiển: Đây là dấu hiệu nghiêm trọng nhất, cho thấy áp suất dầu đã giảm xuống mức nguy hiểm, có thể do lọc dầu bị tắc hoàn toàn.
• Tiếng ồn lạ từ động cơ: Động cơ phát ra tiếng gõ, tiếng lạch cạch do thiếu bôi trơn.
• Giảm hiệu suất động cơ: Xe yếu hơn, tăng tốc kém, hoặc tiêu thụ nhiên liệu bất thường.
• Dầu nhớt có màu đen nhanh chóng sau khi thay: Điều này cho thấy lọc dầu không còn khả năng giữ lại cặn bẩn hiệu quả.

Hậu Quả Của Việc Bỏ Qua Thay Lọc Dầu Định Kỳ

Việc không thay lọc dầu đúng hạn có thể gây ra nhiều hệ quả nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ và hiệu suất của động cơ:

• Giảm hiệu quả bôi trơn: Lọc dầu bị tắc sẽ khiến dầu bẩn tuần hoàn trong động cơ, làm giảm khả năng bôi trơn, gây mài mòn nhanh chóng các chi tiết như trục khuỷu, piston, xéc măng, cam…
• Tăng tiêu thụ nhiên liệu: Động cơ phải làm việc nặng nhọc hơn để khắc phục ma sát, dẫn đến mức tiêu thụ nhiên liệu cao hơn.
• Giảm công suất động cơ: Hiệu suất hoạt động của động cơ sẽ suy giảm đáng kể.
• Hỏng hóc các bộ phận khác: Mạt kim loại và cặn bẩn có thể làm tắc các đường dầu nhỏ, gây hỏng các cảm biến, bơm dầu, hoặc thậm chí là bộ tăng áp.
• Giảm tuổi thọ động cơ: Đây là hậu quả cuối cùng và nghiêm trọng nhất. Một động cơ bị thiếu bôi trơn hoặc bôi trơn bằng dầu bẩn sẽ nhanh chóng xuống cấp và cần đại tu sớm hơn dự kiến.

Các Loại Lọc Dầu Động Cơ Phổ Biến

Trên thị trường hiện có nhiều loại lọc dầu khác nhau, tùy thuộc vào thiết kế và yêu cầu của từng loại động cơ.

• Lọc dầu loại spin-on (vặn ren): Đây là loại phổ biến nhất, nguyên bộ lọc được đóng gói kín trong một vỏ kim loại và vặn trực tiếp vào động cơ. Khi thay thế, bạn sẽ thay cả bộ.
• Lọc dầu loại cartridge (lõi lọc): Loại này chỉ thay thế lõi lọc bên trong, vỏ lọc được thiết kế để tái sử dụng. Ưu điểm là giảm lượng rác thải ra môi trường.
• Lọc dầu phụ (bypass filter): Thường được lắp thêm bên ngoài hệ thống chính, lọc một phần nhỏ dòng dầu với tốc độ chậm hơn nhưng với độ mịn cao hơn nhiều, giúp dầu sạch hơn đáng kể.

Lựa Chọn Lọc Dầu Động Cơ Phù Hợp và Mẹo Bảo Dưỡng

Việc chọn đúng loại lọc dầu và thực hiện bảo dưỡng hợp lý sẽ tối ưu hóa tuổi thọ động cơ của bạn.

Lựa Chọn Lọc Dầu Phù Hợp

• Theo khuyến nghị của nhà sản xuất: Luôn ưu tiên lọc dầu chính hãng hoặc loại lọc dầu được nhà sản xuất xe khuyên dùng. Điều này đảm bảo lọc dầu có kích thước, khả năng lọc và các van an toàn phù hợp với thiết kế động cơ.
• Chất lượng vật liệu lọc: Một lọc dầu chất lượng cao sẽ có phần tử lọc được làm từ vật liệu bền, có khả năng giữ lại hạt bẩn tốt hơn mà không cản trở dòng chảy của dầu.
• Độ uy tín của thương hiệu: Chọn mua lọc dầu từ các thương hiệu uy tín trên thị trường, tránh hàng giả, hàng nhái kém chất lượng.
• Giá cả: Đừng ham rẻ mà chọn lọc dầu kém chất lượng. Chi phí thay lọc dầu chính hãng không quá cao so với giá trị mà nó mang lại.

Mẹo Bảo Dưỡng Lọc Dầu và Hệ Thống Bôi Trơn

• Kiểm tra mức dầu định kỳ: Ngoài việc thay lọc dầu, việc kiểm tra mức dầu động cơ ít nhất mỗi tháng một lần là rất quan trọng. Mức dầu thấp có thể gây áp lực lên lọc dầu và toàn bộ hệ thống bôi trơn.
• Sử dụng dầu nhớt đúng loại: Dầu nhớt chất lượng cao và phù hợp với động cơ sẽ kéo dài tuổi thọ của lọc dầu và động cơ.
• Không tự ý thay lọc dầu nếu không có kinh nghiệm: Việc lắp đặt không đúng cách có thể gây rò rỉ dầu hoặc làm hỏng gioăng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thống bôi trơn.
• Lưu ý khi khởi động xe ở thời tiết lạnh: Trong điều kiện quá lạnh, dầu nhớt có thể đặc hơn, làm tăng áp suất qua lọc dầu. Hãy khởi động nhẹ nhàng, để động cơ chạy không tải một lúc cho dầu ấm lên trước khi di chuyển.

Câu Hỏi Thường Gặp Về Lọc Dầu Động Cơ

Dưới đây là một số câu hỏi phổ biến mà Trung tâm VCE thường nhận được từ các học viên và chủ xe:

Lọc dầu động cơ có tác dụng gì chính xác?
Lọc dầu động cơ có tác dụng loại bỏ các tạp chất, cặn bẩn, mạt kim loại ra khỏi dầu nhớt, giữ cho dầu luôn sạch để tối ưu hóa khả năng bôi trơn, làm mát và làm kín của động cơ.

Bao lâu thì phải thay lọc dầu động cơ một lần?
Thông thường, nên thay lọc dầu mỗi khi thay dầu nhớt, tức là khoảng 5.000 – 10.000 km hoặc sau mỗi 6 tháng – 1 năm, tùy thuộc vào khuyến nghị của nhà sản xuất và điều kiện vận hành.

Lọc dầu chính hãng và lọc dầu thay thế (aftermarket) khác nhau như thế nào?
Lọc dầu chính hãng được sản xuất theo tiêu chuẩn của nhà sản xuất xe, đảm bảo độ tương thích và chất lượng cao nhất. Lọc dầu thay thế có thể có chất lượng tốt nếu từ các thương hiệu uy tín, nhưng cần tìm hiểu kỹ để tránh hàng kém chất lượng.

Chi phí thay lọc dầu động cơ là bao nhiêu?
Chi phí thay lọc dầu động cơ tương đối thấp, dao động từ vài chục đến vài trăm nghìn đồng tùy loại xe và thương hiệu lọc. Đây là khoản đầu tư nhỏ nhưng mang lại lợi ích lớn cho động cơ.

Lọc dầu động cơ là một bộ phận nhỏ nhưng có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc bảo vệ và duy trì hiệu suất hoạt động của “trái tim” xe hơi của bạn. Việc hiểu rõ về nó, tuân thủ lịch trình thay thế định kỳ và lựa chọn sản phẩm chất lượng là những yếu tố then chốt giúp bạn tiết kiệm chi phí sửa chữa đáng kể về lâu dài. Hãy liên hệ qua số điện tho trình chinh phục ngành công nghệ kỹ thuật ô tô tại 090 119 26 99 hoặc truy cập Trung tâm VCE để khám phá các khóa học phù hợp với đam mê của bạn và bắt đầu hành.